استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران قرار دارد و از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه، از مغرب به کشورهای ترکیه و عراق، از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان و از جنوب به استان کردستان محدود است. مساحت استان برابر ۳۷٫۰۵۹ کیلومتر مربع است که سیزدهمین استان بزرگ کشور محسوب می شود.

استان آذربایجان غربی یکی از ۳۱ استان ایران است، که در منطقهٔ آذربایجان در شمال غربی این کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. این استان با داشتن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر راه اصلی و بزرگراه که از شمالی‌ترین نقطه استان (مرز بازرگان) تا جنوبی‌ترین منطقه آن (بوکان) را به هم متصل می‌کند و از امکان ارتباطات زمینی مناسبی برخوردار است  

از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد درآمیخته‌است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله می‌توان به دولت آشور در شمال بین‌النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیان در حوالی کوه‌های زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.

گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از «آذرآبادگان» گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگ‌ترین آتشکده‌های زرتشتی در این منطقه بوده‌است و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده‌است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام آتورپات یا اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سردار آتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی اداره نمود

مناطق دیدنیostan azabayejan gharbe

  1. آرامگاه شمس تبریزی خوی
  2. آبشار شلماش سردشت
  3. سنگ‌نگاره ساسانی خان‌تختی
  4. آرامگاه سرداران مکری در بوکان
  5. تپه حسنلو
  6. سه گنبد
  7. سد بوکان
  8. تخت سلیمان تکاب
  9. غار سهولان مهاباد
  10. مهاباد
  11. سد مهاباد
  12. تپه قلایچی
  13. شهر باستانی سه هزار ساله موصاصیر سردشت
  14. سلطان یعقوب نقده
  15. مسجد جامع ارومیه
  16. سنگ کاظم خان
  17. کلیسای ننه مریم
  18. دره قاسملو )گه لیه خان) (دره شهدا)
  19. موزه ارومیه
  20. سه گنبد
  21. آبشار سوله‌دوکل مرگور
  22. جنگل‌های مرگور (واقع در دره باوان)
  23. چشمه آب معدنی گراوان مهاباد
  24. دامنه کوه قره داغ دربسر
  25. چورس
  26. قرمزی مسجد چورس
  27. آرامگاه سادات کوه کمره‌ایچالدران
  28. دژ بسطام، دژ باستانی دوره اورارتو در روستای بسطامچایپاره
  29. غار چهل پله خضرلوچالدران
  30. کاخ و موزه باغچه‌جوقماکو
  31. دالانها و غارهای زیرزمین در اطراف آراراتماکو

این استان یکی از مناطق کوهستانی کشور است و توپوگرافی متنوع و گسترده ای دارد. بر اساس ساختار طبیعی استان، اکوسیستم های ویژه ای از ترکیب گیاهان در سطوح مختلف پوشش گیاهی در سطوح مختلف توپوگرافی به وجود آمده است که اهم آنها به شکل جنگل ها و مراتع خودنمایی می کنند.

دریاچه مارمیشو:یکی از جاذبه های دیدنی استان آذربایجان غربی دریاچه زیبا و تقریبا بکر "مارمیشو" که مسافت زیادش از ارومیه باعث شده هنوز طبیعت مارمیشو زیبایی بکر خودش رو حفظ کنه .daryache marmisho
این دریاچه در حدود ۴۵ کیلومتری غرب شهر ارومیه و در میان کوهستان های مجاور مرز ایران و ترکیه قرار دارد .سرچشمه ی اولیه تو خاک ترکیه است که پس از دریافت سایر آب های موجود در حوضه ی خود "رودخانه ی نازلوچای" رو تشکیل می دهد .

ییلاق سیلوانا : منطقه سیلوانا به عنوان یکی از ۱۹ منطقه جهان که دارای اکسیژن خالص است به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری استان آذربایجان‌غربی و ایران شناخته شده است.

yeylagh silvanaوجود چشمه‌ها و دریاچه‌هایی که از آب شدن طبیعی برف ارتفاعات به‌وجود می‌ایند منطقه‌ای بکر و بسیار زیبا به وجود آورده است .از ویژگی‌های این منطقه تولید مرغوب‌ترین عسل طبیعی در ایران است که توسط زنبورداران این منطقه انجام می‌شود.

دهکده گردشگری ساحل  باری: این مجتمع در کنار ساحل زیبای دریاچه ارومیه واقع شده که دارای مجموعه ی اقامتی ورزشی گردشگری و پذیرایی و فرهنگی است. از نظر آب و هوا و مناظر طبیعی جزء یکی از بهترین مناطق ایران محسوب می شود. یکی از مواردی که این مجموعه رو منحصر بفرد کرده اینه که اولین و تنها طرح ملی عملی شده ی دهکده ی سلامت در کشوراست

sahel bari

مجتمع گردشگری باری مجموعه‌ای اقامتی، درمانی، ورزشی، گردشگری، پذیرایی و فرهنگی است که در ساحل زیبا و کم‌نظیر دریاچه‌ی ارومیه، دومین دریاچه بزرگ نمک جهان، بنا نهاده شده است. این مجتمع در 40 کیلومتری جاده سلماس- ارومیه قرار دارد و از نظر آب و هوایی و مناظر طبیعی در یکی از بی‌ بدیل‌ ترین مناطق جغرافیایی کشور قرار گرفته است.

واقع‌ شدن در ساحل دریاچه‌ی ارومیه، که خود گنجینه‌ی طبیعی پرارزش و بی‌نظیری‌ از خواص شگفت‌انگیز درمانی و زیست‌محیطی است و بهره‌گیری شایسته از امکانات طبیعی آن از اصلی‌ترین دلایل ایجاد مجتمع باری بوده، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. احیای ارزش‌های سنتی منطقه در به‌کارگیری پدیده‌های طبیعی برای سلامت و تندرستی و همچنین ایجاد مجموعه‌ای منطبق بر استانداردهای جهانی و فراهم‌کردن فضایی مناسب و شایسته برای گردشگران داخلی و خارجی از دیگر اهداف ایجاد و احداث این مجموعه است

جزیره اشک : جزیره اشک یکی از جزایر دریاچه ارومیه است که از جاذبه های زیبای ایران به شمار می رود. این جزیره زیست گاه پرندگان کوچ رو مانند تنجه، آنقوت، کاکایی و مرغ آتشه. sahele ashkگوزن زرد ایرانی هم از جمله گونه های جانوری این جزیره است که از نادر ترین گونه های گوزن جهان است. این جزیره در محدوده پارک ملی دریاچه ارومیه قرار دارد و ورود به آن نیازمند مجوز تردد از سازمان حفاظت محیط زیست است..

این جزیره  یکی از معروف ترین جزایری است که در دریاچه ارومیه واقع شده است و از جاذبه های گردشگری بسیار زیبای ایران به شمار می رود. این جزیره در قسمت جنوبی کبودان، در ۴۰ کیلومتری بندر گلمانخانه قرار دارد و وسعت آن معادل ۲۱۱۵ هکتار است. این جزیره یک چشمة آب شیرین دارد و یکی از جالب‌ترین زیستگاه‌های پرندگان بومی و مهاجر از جمله فلامینگو و تنجه به حساب می‌آید. جزیرة اشک از نظر پوشش گیاهی شبیه جزیرة کبودان است و گوزن زرد ایرانی که یکی از نادرترین گوزن‌های جهان است در ان زندگی می‌کند. این جزیره در محدوده پارک ملی دریاچه ارومیه قرار دارد و ورود به آن نیازمند مجوز تردد از سازمان حفاظت محیط زیست است.

آبشار شملکان : این آبشار در جوار روستای شملکان در نزدیکی ارومیه واقع شده. در بسیاری از کتب و نشریات نام این آبشار رو به اشتباه شلمکان عنوان کردن که صحیح نیست.

sahel shelmakan نحوه دسترسی به این روستا عمدتاً از طریق روستای بند است ولی از دامنه های روستای سیر هم می شه بهش رسید که البته در این مسیر می شه از قلعه ای تخریب شده که فقط چند ستون از آن باقیمانده رو هم مشاهده کرد. دامنه های این آبشار هم از سرسبزی خوبی برخوردار بوده و در فصل مناسب می شه از نوعی سبزی کوهی بنام شنگ (یملیه) هم بهرمند شد.

پارک جنگلی شیخ تپه : این پارک با وسعت ۴۴ هکتار در جنوب شرقی ارومیه بر ارتفاعات مشرف به شهر و در مجاورت تپه باستانی شیخ تپه واقع شده است.park jangali sheykh tape این تپه جزو تپه های باستانی متعلق به دوره مادها پیش از رواج دین زرتشت است که امروزه به دلیل ساخت و سازهای شهری اثری از آن باقی نمانده است.

پارک جنگلی شیخ تپه که در استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه قرار دارد، یکی از جاذبه‌ های طبیعی این شهر است و همه روزه مردم و گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌ کند. وسعت این پارک ۴۴ هکتار است.

پارک جنگلی شیخ تپه در جنوب شرقی ارومیه بر ارتفاعات مشرف به شهر و در مجاورت تپه باستانی شیخ تپه واقع شده است. از ویژگی‌ های اصلی این تپه‌ ها وجود هفت لایه مربوط به دوره‌ های مختلف تاریخی است که با ظروف و اشیا مربوط به هر دوره مشخص شده است. این لایه‌ ها در بیش‌ تر این تپه‌ ها حالتی مشابه دارند.

در برنامه اجرایی شهرداری گسترش پارک جنگلی شیخ تپه به منظور توسعه‌ گردشگری، فضای سبز، مجموعه‌ فرهنگی، جهانگردی و نمایشگاهی پیش بینی شده است و اولین اقدام، مشخص کردن مرز اکولوژیک پارک بر اساس ویژگی‌ های شکل زمین بوده است. بنابراین دو خط القعر اصلی که محدوده‌ بلندترین تپه مجاور به پارک را به صورت پهنه‌ اکولوژیک کامل به وجود آورده است، به پارک موجود اضافه شده و بدین ترتیب وسعت پارک به ۲۶۰ هکتار توسعه می‌ یابد

تالاب قوبی باباعلی:  این تالاب در 35 کیلومتری شمال مهاباد ، مسیرجاده مهاباد – میاندوآب و در نزدیکی روستای قوپی بابا علی قرار گرفته است.

talab ghoui

وجود تالابهای کانی برازان، قوپی باباعلی، حسن خان، گروس، داشخانه و قره قشلاق، مهاباد را به یکی از زیستگاه های اصلی پرندگان در آذربایجان غربی تبدیل کرده است. تالاب قوپی باباعلی یکی از دو تالاب بین المللی شهرستان مهاباد است که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است .

تپه‌ی حسنلو                                                                                                                                           این تپه در هفت کیلومتری شهر نقده قرار دارد و یکی از تپه‌های باستانی ایران است که قدمت آن به بیش از شش هزار سال قبل از میلاد می‌رسد تپه حسن‌لو با وسعت30 هکتار و ارتفاع 20 متر در 7 کیلومتری شمال شرق شهر نقده در استان آذربایجان غربی و در کنار روستای حسن لو واقع شده است. جام بزرگ طلایی حسن‌لو که مربوط به دوران مانائی می‌باشد در این تپه کشف شده است.
tape hasanluo2بنا به ارزیابی‌ها، قدمت این تپه به 6000 سال قبل از میلاد می‌رسد و تا دوره اسلامی نیز محل سکونت و استقرار بوده و کاوش‌ها نشان می‌دهد چندین بار به علت آتش سوزی تخریب و مجددا بنا گردیده است.

جام بزرگ طلایی حسن‌لو که مربوط به دوران مانائی می‌باشد در این تپه کشف شده است.

جام زرین حسن‌لو به ابعاد 21 سانتی متر بلندی و 25 سانتی متر قطر و 950 گرم وزن متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است و از یکی از اتاق‌های سوخته در سال 1338 کشف شده و روی آن نقش خدایان سه گانه‌ای سوار بر ارابه دیده می‌شود.خدای آب، خدای زمین و خدای خورشید؛ همینطور کاهنی که جام بلندی به دست دارد و چندین نقش دیگر که از بارزترین نمونه‌های هنر دوران خود است .این جام هم‌اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.با اکتشافات انجام شده و خارج شدن شهر باستانی از زیر خاک آثاری از جمله زیور آلات زنانه، مجسمه‌های تزئینی، خنجرها و دشنه‌های آهنی و برنزی و… کشف شده است.

برج سه گنبد : سه‌گنبد نام بنای تاریخی است در جنوب شرقی شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی این بنا آرامگاه بوده و در سال ۵۸۰ قمری در جنوب شرقی ارومیه ساخته شده.

borj segonbadمقبره یا برج آجری سه گنبد متعلق به قرن ششم هجری بوده و در مدخل بنا سه کتیبه به خط کوفی باقی‌مانده است.برخی از مورخین عقیده دارند که این بنا به جای آتشکده‌ای از دورهٔ ساسانی احداث شده است ساختمان فعلی دو طبقه‌است و در چهار سمت آن دریچه‌هایی وجود دارد. طبقهٔ اول به نام سردابه که دارای پوششی قوس‌دار است و بدین وسیله از طبقهٔ دوم مجزا می‌شود. درب کوچک طبقهٔ اول ۱/۷۰ متر ارتفاع دارد. طبقهٔ دوم که اتاق مقبره خوانده می‌شود دارای دری به ارتفاع ۲/۵۰ متر است. به عبارت دیگر، بنای استوانه‌ای شکل مدور دارای دخمه‌ایست که قسمت فوقانی آن را به وسیلهٔ آجر تبدیل به بنایی شامل اتاق مقبره کرده‌اند و مدخل آن در یک قالب معماری پر نقش و نگار محاط شده و در بدنهٔ استوانه‌ای برج تعبیه شده‌است؛ درگاه ورودی آن در میان طاق‌های سطحی واقع شده و از لحاظ معماری زینت خاصی به آن بخشیده‌است. مصالح قسمت تحتانی از سنگ و قسمت فوقانی آن از آجر است.

تخت سلیمان (یا آتشکده آذرگُشنَسب) : تخت سلیمان نام محوطهٔ تاریخی بزرگی در نزدیکی تَکاب و روستای تخت سلیمان (در گذشته نصرت‌آباد) در استان آذربایجان غربی و ۴۵ کیلومتری شمال شرقی این شهر است. takhte solaymanتخت سلیمان بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام به شمار می‌رفت؛ اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراتور رومیان، به ایران تخریب شد. آباقاخان برادرزاده هلاکوخان که به دین اسلام گرویده بود، بر روی ویرانه‌های تخت سلیمان مسجدی بنا کرد که آن نیز بعدها ویران شد و تنها کاشی‌هایی با نقوش و خط برجسته از آن به جا مانده که امروزه در موزه رضا عباسی نگه داری می‌شود.. 

.آذر بزبان عجم «آتش» و خوش «نيكو» است. شاهنشاهان ايران هنگام رسيدن بپادشاهى با كمال احترام پياده بزيارت اين معبد ميرفتند و نذرها ميكردند و هديه و خواسته بسيار بآنجا ميبردند. اين آتشكده علامت اتحاد و يگانگى دين و دولت بود و نمونه (سمبل) دولت ساسانيان بشمار ميرفت، كه بواسطه اتحاد با ديانت قوت گرفت.

کلیسای سورپ سرکیس
این کلیسا در سه کیلومتری شهرستان خوی قرار دارد. قدمت این کلیسا به دو دوره متفاوت قرن چهارم و دهم (م) نسبت داده می شود. با توجه به این که "سرکیس مقدس" در سال 378(م) زندگی می کرد،kelisaye sorp قرن چهارم درست تر به نظرمی آید

کلیسای سوُرُپ سرکیس در شمال غربی شهر خوی در میدان قمسال (کشاورز) و محله قدیمی امامزاده واقع شده است.  با توجه به طرح یا پلان بنا و همچنین شکل ستون‌ها و طرز دیوارسازی و نورگیرها سده چهارم میلادی برای بنیاد کلیسا درست‌تر به نظر می‌رسد. در دوره صفویه تعمیرات اساسی بر روی این کلیسا صورت گرفت که شکل فعلی این بنا، محصول آن است. پلان کلیسا تحت تأثیر پلان‌های معابد ایرانی بوده و دارای دو ورودی از سمت جنوب و غرب می‌باشد.

این کلیسا از سال 1297 خورشیدی (1918 میلادی) به دنبال حوادث و برخوردهایی که در خوی روی داد و منجر به مهاجرت ارامنه گردید، متروک مانده است و علیرغم ثبت آن در فهرست آثار فرهنگی، مورد توجه لازم قرار نگرفته است.

کلیسای قره باغ
کلیسای قره باغ در هفتاد کیلومتری شمال شهرستان ارومیه در ده قره باغ قرار دارد. این کلیسا از بیرون به شکل مکعب مستطیل و بدون نماسازی است. تمام دیوارهای جانبی  کلیسا با سنگ های لاشه و قلوه سنگ ساخته شده و ملاط  به کار رفته در آن ها گچ و خاک است. این بنا بر روی چهار ستون چهار گوش سنگی از نوع لاشه قرار گرفته و ملاط به کار رفته در این ستون ها ماسه و آهک است.kelisaye gharabagh
کلیه قسمت های بنا از داخل و خارج با اندود ضخیمی از نوع گچ بندکشی شده است. طاق های کلیسا به فرم رومی و پوشش گنبدها نیز با قلوه سنگ های ریز و درشت کار شده است. محراب به طرف شرق است و در طرفین آن دو اتاقک دیده می شود. کتیبه ای به خط ارمنی در سر در این بنا قرار دارد و قدمت آن را به دوره ایلخانیان می رساند.

.