یادگیری از طریق همیاری (Cooperative Learning)
مقدمه الگوی همیاری:
همیاری نوعی روش آمورشی است و پژوهشگران اظهار داشته اند :
یادگیری یك فرایند اجتماعی است و فعالیت های یادگیری برای رسیدن به مرحله ی تولید دانش و اطلاعات حیاتی است.
در سال های اخیر بسیاری از معلمان فواید و اثرگذاری های راهبردهای یادگیری را از طریق همیاری دریافته اند.
یادگیری از طریق همیاری یك قالب یا چهارچوب آموزشی است كه در آن گروه های دانش آموزی ناهمگن از سوی معلم شكل داده می شوند و به فعالیت می پردازند.
هدف:
هدف نهایی از كاربست الگوی تدریس یادگیری از طریق همیاری دستیابی به فعالیت های عالی ذهنی است.
در واقع با وجود تفاوت های موجود در روش اجرای الگو، پنج عنصر در استفاده از الگوی یادگیری از طریق همیاری بسیار اساسی به نظر می آید:
- همبستگی مثبت،
- مسئولیت فردی،
- تعامل چهره به چهره،
- مهارت های اجتماعی و پردازش گروهی.
عناصر فوق معلم را از سخنرانی صرف و دانش آموز را از تكرار بی مورد آموخته هایش رها می سازد.
افزون بر این، یاگیری از طریق همیاری فرصت هایی را پدید می آورد كه یادگیرندگان بتوانند در موقعیت هایی چون:
- كارگروهی،
- ارتباطات،
- ایجاد هماهنگی اثرگذار
- و تقسیم كار موفق شوند.
بنابراین، مشاهده می شود كه دانش آموز در گروه های یادگیری از طریق همیاری باید بیش از یادگیری در قالب الگوهای دیگر به فعالیت بپردازند.
امروزه، متخصصان آموزش و پرورش الگوهای گوناگونی را برای همیاری به كار می برند ولی مراحل اساسی اجرای الگو به صورت زير است:
مراحل اجرای الگوی همیاری
1) ابتدا گروه ها شكل می گیرند.
گروه های ناهمگن كه دارای اطلاعات و توانایی های مختلف، گوناگون و متنوع هستند، مؤثرتر خواهند بود.
در یادگیری از طریق همیاری، تفاوت افراد گروه باعث كارآمدشدن یادگیری می شود.
توجه داشته باشید كه یكی از هدف های یادگیری از طریق همیاری این است كه دانش آموزان یادبگیرند با هر كسی كار كنند.( اگر هدف تسلط در مهارت های خاصی باشد، می توان از گروه همگن استفاده كرد)
پس از تشكیل گروه ها معلم به كمك دانش آموزان قوانینی را تدوین می كنند كه بهتر است تعداد آنها محدود باشد (حدود 3 تا 5 قانون (كلاس باید در مورد این قوانین توافق كند.
این قوانین را می توان در تابلوی كلاس نصب كرد.
نمونه های قوانین همیاری عبارتند از:
– گروه های مختلف نمی توانند با هم دیگر صحبت كنند.
– همه عضوی از گروهند و در كارها همه باید شركت كنند و سهیم شوند.
– اول سؤالات خود را از اعضای گروهتان بپرسید بعد از معلم سؤال كنید.
2) در این مرحله معلم حدود 15 دقیقه درباره ی هدف های مهم درس،
انتظاراتی كه از دانش آموزان در پایان جلسه وجود دارد
و مطالب اصلی درس كه نیاز به توضیح دارد صحبت می كند (اهداف را بهتر است به طور غیرمستقیم مثلا˝ از طریق پرسش، فعالیت و یا حتی نصوير مطرح نمود).
3)در مرحله ی سوم به دانش آموزان فرصت داده تعامل داده شود
دانش آموزان در یك زمان مشخص روی مطالب و یا فعالیت هایی كه در اختیار آنها گذاشته شده در گروه های خود تمرین و كار كنند.
تنظیم و كنترل وقت در این مرحله لازم است و معلم با حضور در گروه های مختلف ضمن ارزشیابی غیر محسوس از كار گروه ها در صورت ضرورت راهنمایی های لازم را انجام می دهد.
4)در این مرحله نتایج كار گروه ها به نمایش گذاشته خواهد شد.
برای نمایش كار گروه ها روش های مختلفی وجود دارد
مثلا” می توان از مدیر هر گروه خواست تا در یك زمان مشخص و كوتاه نتایج كار گروه خود را ارائه دهد.
سپس معلم یا سایر گروه ها می توانند پرسش هایی از وی یا سایر اعضای گروهش داشته باشند.
روش دیگر این است كه :
هر گروه نتایج كار خود را روی یك برگه یا مقوا به صورت نوشته، نمودار یا نقاشی به تصویر درآورده و این برگه ها روی تابلو یا دیوار كلاس نصب شده و در معرض دید و نقادی سایر گروه ها قرار گیرد
5) د ر آخرین مرحله كه مرحله ی ارزشیابی است
معلم كار گروه ها را مورد ارزشیابی قرار می دهد.
در این مرحله معلم می تواند از چك لیست هایی كه در اختیار دارد استفاده كند و اهداف دانشی، مهارتی و نگرشی را مورد نظر قرار دهد.
همچنین برای ارزشیابی می توان از گروه ها كمك گرفت و با كمك گروه ها معیارهایی برای ارزشیابی تدوین نمود .
براساس این معیارها حتی خود گروه ها می توانند به ارزشیابی از كار خود (خودارزشیابی) بپردازند.