مدیر کل دفتر برنامه‎ریزی و تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش، در نشست تخصصی مدیران گروه های علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان:

باید به نقش متفاوت معلم در کنار دانش آموزان توجه ویژه ای شود

دکتر امانی، مدیر کل دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش، یکی دیگر از مهمانان نشست تخصصی مدیران گروه های علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان بود که در خصوص تغییرات برنامه درسی دوره ابتدایی، به سخنرانی پرداخت.

وی، در این نشست که در 2 بخش صبح و بعد از ظهر روز شنبه 10 اسفند ماه برگزار شد، برپایی چنین جلساتی را مغتنم شمرد و گفت: نه فقط برای تغییر در برنامه ها، بلکه لازم است، برنامه ریزی شده در چنین جلساتی حضور پیدا کرده و از حوزه کاری یکدیگر مطلع شویم تا ضمن اجتناب از فعالیت های بخشی و جداگانه، نگاهمان سیستمی و نظامند باشد؛ نگاهی که یکپارچه باشد و همه اجزا را با هم در نظر بگیرد؛ این، نگاهی است که می تواند باعث رشد دانشجو معلمان شود.

دکتر امانی، ضمن بیان تاریخچه تعلیم و تربیت در کشور و تأکید بر نقش معلمان و امر خطیر تربیت معلم، گفت: بعد از انقلاب اسلامی، به دلیل انفجار جمعیت دانش آموزی و نیاز به توسعه کمی آموزش و پرورش، در خصوص ویژگی های معلم کارآمد و مطلوب، فکر منسجمی نداشتیم. اما امروز به جایی رسیدیم که می توانیم با آرامش در این خصوص، برنامه ریزی کنیم.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی در ادامه زمینه های اصلی بحث آموزش ابتدایی را برشمرد و گفت: در سال های اخیر، بیشترین تغییر در آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش رخ داده است، این تغییرات از جنس تغییرات ظاهری نبوده و قطعا از جنس محتوایی و حتی هدف یادگیری بوده است، از سال 74 که در درس علوم، تغییراتی به وجود آمد، شاهد تغییر در دروس فارسی و دینی هم بودیم و در سال های اخیر این تغییرات، به ریاضیات هم رسیده است.

وی، ادامه داد: از سال 83 ، به همت گروه بزرگی از متفکران و متخصصان علوم تربیتی که "دکتر مهرمحمدی" هم یکی از آن ها بود، تغییری در نگرش علوم تربیتی به وجود آمد که یکی از دستاوردهای آن، کتاب "مبانی نظری تحول بنیادین" است که در آن به محورهای انسان شناختی، معرفت شناختی، ارزش شناختی و دین شناختی اشاره شده است، همچنین در ادامه این کتاب و در بخش تعریف تربیت، به تعریفی می رسیم که به تعبیر بنده، تعریف جامع و کاملی است. در این تعریف نه به دام کلی گویی افتاده ایم و نه خیلی جزیی به این قضیه پرداخته ایم که آن را ریز و خرد و کم اهمیت جلوه دهد؛ ضمن اینکه در این کتاب سوگیری کلی تربیت و عنصرهای هدف، محتوا و روش مشخص شده است.

امانی، خاطرنشان کرد: پس از این کتاب مبانی نظری تحول بنیادین که اولین سند متولد شده در زمینه تعلیم و تربیت است، سند تحول بنیادین تعلیم و تربیت و همچنین برنامه درسی ملی نیز، دستاویزهای دیگری به شمار می روند.

وی، در بخش دیگری از سخنان خود، از موارد قابل توجه در فضای جدید تربیت ابتدایی، نام برد و گفت: الگوی هدف گذاری، ارزشیابی، توجه به رویکردهای فرهنگی، تربیتی، نقش متفاوت معلم و دانش آموز، از جمله موارد مهمی است که در فضای جدید تربیت ابتدایی، مورد تأکید قرار گرفته است.

مدیر کل دفتر برنامه‎ریزی و تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش، در بحث الگوی هدف گذاری گفت: در نقدهایی که به نظام تربیتی شده و بر اساس تجارب مختلفی که فضای تعلیم و تربیت تجربه کرده، متوجه بی سامانی آموزش و غیرقابل اندازه گیری آن شدیم؛ در حقیقت، مواجه شدن با چنین نقدهایی، باعث شد پس از یک دوره کوتاه، اهداف رفتاری، ما را از اهداف میان مدت و دراز مدت، غافل کنند و در واقع فراموش کنیم که رشد، اخلاق و انسان شدن، حاصل اهدافی است که کنار گذاشته ایم. به همین دلیل نهضتی به وجود آمد که این نهضت به نام انسان گرایی و شناخت گرایی مورد تأکید قرار گرفت.

دکتر امانی، تأکید کرد: این نهضت، پای دانش، مهارت و نگرش را به نظام تربیتی باز کرد و باعث شد به مدل هدف نویسی از جنس شایستگی برسیم، این شایستگی مداری و توجه به توانمندی ها و پیامدهای یادگیری، نگاه جدیدی است که برگرفته از اسناد تحول است. در واقع، اگر پیش از این، دانش آموزی در درس علوم، تمرینی انجام می داد تا به مهارت دست پیدا کند، در سند جدید یک قدم جلوتر رفته ایم و دانش آموز را در موقعیت هایی قرار می دهیم که هر بار به کسب مهارت منجر شود.

ارزشیابی در آموزش ابتدایی موضوع دیگری بود که مدیر کل دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی، درباره آن به بیان مطالبی پرداخت و گفت:ارزشیابی در آموزش ابتدایی از سال 76، شکل و شمایل جدیدی به خود گرفت. در سال های اخیر، در باب ارزشیابی، 2 نهضت مهم وجود داشت؛ اولی، ارزشیابی در خدمت یادگیری و دومی، ارزشیابی به منزله یادگیری بود.

وی، همچنین، درباره ی توجه به رویکردهای فرهنگی و تربیتی گفت: توجه به رویکردهای فرهنگی، تربیتی یعنی آموزشی که دانش آموز را مؤمن، قوی و مقاوم بار می آورد، شکی نیست که دانش آموز ضعیف و رشد نکرده، کشور را ضعیف بار می آورد، آینده بچه های این دوره به لحاظ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و …، آینده سخت تری نسبت به امروز است، به همین دلیل، آن ها باید قوی تر از ما باشند.

وی، ادامه داد: معلم مجری و اپراتور، از پسِ تربیت این نسل بر نمی آید، به همین دلیل باید به نقش متفاوت معلم در کنار دانش آموزان توجه ویژه ای شود.

مدیر کل دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی، صحبت های خود را چنین جمع بندی کرد که اگر می خواهیم تغییری در وضع تعلیم و تربیت به وجود بیاید، باید جلساتی چنین، برگزار کرده و در دومین گام، به کلاس های درس برویم و از نزدیک، با جو حاکم در کلاس ها آشنا شویم، معتقدم آنچه ما را تغذیه می کند، فضای واقعی کلاس است.

شایان ذکر  است، نشست تخصصی مدیران گروه های علوم تربیتی پردیس ها و مراکز آموزش عالی دانشگاه فرهنگیان با جلسات کارگاهی، پیرامون برنامه جدید کارشناسی پیوسته رشته آموزش و پرورش ابتدایی و جمع بندی مباحث، تا ساعت 17 در پردیس شهید چمران تهران ادامه داشت.