کاربرگ علوم ششم درس 10 با جواب تشریحی

کاربرگ علوم ششم درس 8

درس در یک نگاه

در دنیایی که ما زندگی می کنیم علاوه بر موجوداتی که با چشم می بینیم موجودات زیادی نیز وجود دارند که با چشم غیرمسلح دیده نمی شوند و برای دیدن آنها از ذره بین یا میکروسکوپ استفاده می گردد، به همین دلیل به آنها موجودات ذره بینی یا میکروسکوپی گفته می شود.در کاربرگ علوم ششم درس 8 در ضمن آشنایی با درس به اهداف مورد نظر خواهیم رسید.

مثلاً یک قطرهٔ کوچک آب در زیر میکروسکوپ به صورت دنیای بزرگی مشاهده می شود که در آن هزاران موجود زندهٔ کوچک زندگی می کنند، به همین دلیل، عنوان درس، «خیلی کوچک، خیلی بزرگ » انتخاب شده است.

کار با میکروسکوپ، مهارت خاصی نیاز دارد که با آزمایش و خطا و بازی کردن با میکروسکوپ به خوبی کسب نمی شود. برای رسیدن به این مهارت، ابتدا در این درس ،با اجزای میکروسکوپ و سپس مراحل کار با آن آشنا می شویم و تا با اجرای صحیح آن بتوانیم با هر میکروسکوپی کار کنیم.

معرفی اجزای میكروسكوپ

1– عدسی‌های چشمی:

 عدسی چشمی  تصویر نمونه ها را به چشم می‌رسانند این عدسی ها در آخر لوله‌ای قرار دارند و مقابل چشم قرار می گیرند . در برخی ار انواع میكروسكوپ‌ها به‌صورت چرخشی ودر برخی  به‌صورت كشویی داخل لوله میکروسکوپ قرار می گیرند. بر روی برخی عدسی های چشمی اندازه   بزرگنمایی  آن ها نوشته شده است. اغلب  بزرگنمایی آنها از  ×10 شروع می شود و در برخی 20x به طور معمول دیده می شود.

در میكروسكوپ‌های نوری دوچشمی فاصله‌ی این دو عدسی نیز قابلیت تنظیم دارد و به طور کشویی می توان فاصله دو چشم را تنظیم کرد. زیرا هر شخصی فاصله‌ی دو چشم ثابتی دارد كه می تواند آن را برای خودش تنظیم كند تا بتواند نمونه‌ها را بهتر ببیند.

2- عدسی‌های شیئی:

 این عدسی‌ها بر روی صفحه‌ی صفحه‌ی چرخان وجود دارند و اندازه‌های متفاوت است. با چرخش این صفحه، می‌توان هركدام از عدسی های×4 و ×10 و×20و ×40و ×100  را در مسیر نور قرار داد. با قرار گرفتن عدسی در  محل خود و در مسیر نور صدای چفت‌شدن شنیده می شود. چنانچه عدسی در مسیر نور نباشد میدان دید به صورت تاریك خواهد بود.

تعداد عدسی‌های شیئی در میكروسكوپ‌های قدیمی متفاوت است ولی معمولاً 4 عدد است:

– بزرگنمایی كم كه معمولاً ×4 است (كوچكترین عدسی).

– بزرگنمایی متوسط كه معمولاً ×10 است.

– بزرگنمایی زیاد كه معمولاً ×40 است.

– بزرگنمایی خیلی زیاد یا روغنی كه معمولاً ×100 است (بزرگترین عدسی). برای مشاهده از این عدسی از روغن سدر استفاده می شود.

3- صفحه‌ی میكروسكوپ:

 صفحه‌ی سوراخ‌دار است كه نمونه روی آن قرار می‌گیرد.

4- گیره‌ی نگهدارنده:

 نمونه را در محل خود محكم نگه می‌دارد و با فنری محكم شده است. در برخی میکروسکوپ ها گیره ها به صورت نقاله قابلیت جابحایی تیغک شیشه ای نمونه را در جهت چپ و راست و جلو و عقب دارند و حتی با درجه بندی می توان محل هر نمونه را تعیین کرد.

5- كندانسور (متمركزكننده‌ی نور):

 مجموعه‌ای از ابزار های نوری (عدسی ) و یك روزنه یا (دیافراگم) است كه نور را از منبع نور (لامپ) گرفته، بر روی نمونه متمركز می‌كند. دیافراگم كه با اهرمی که دارد باز و بسته می‌شود و می توان شدت روشنایی را تنظیم کرد.

برخی میكروسكوپ‌های قدیمی کندانسور ندارند .

6- پیچ‌های تنظیم‌كننده‌ی تصویر ( ماکرو متر و میکرو متر) :

 در اغلب میكروسكوپ‌ها دو عدد هستند كه یا جداگانه یا بر روی هم قرار دارند.

1-7- پیچ ماكرو یا تند (اغلب بزرگتر): فاصله‌ی نمونه و عدسی را با سرعت بیشتر تغییر می‌دهد. بنابراین برای شروع كار با میكروسكوپ، و پیدا کردن تصویر با بزرگنمایی كم، بیشتر از آن استفاده می‌شود.

2-7- پیچ میكرو – كند (پیچ كوچكتر): فاصله‌ی نمونه و عدسی را با سرعت كم و میكرومتری تغییر می‌دهد و در بزرگنمایی‌های زیاد برای تنظیم دقیق تصویر  نمونه از آن استفاده می‌شود.

7- منبع نور: لامپ میكروسكوپ:

نور را تأمین می‌كند. معمولاً در زیر پایه‌ی میكروسكوپ جاسازی شده و می‌توان در صورت نیاز، آن را تعویض نمود. در برخی میکروسکوپ های قدیمی از انعکاس نر آینه برای روشنایی استفاده می شود.

8- پایه‌ی میكروسكوپ:

میكروسكوپ با كمك آن بر روی سطح قرار می‌گیرد .

9- دسته‌ی میكروسكوپ:

عدسی‌ها روی آن قرار دارند  و برای حمل  و جابجایی میكروسكوپ، استفاده می شود برای جابجایی دسته را در یك دست می‌گیرند و دست دیگر را زیر پایه‌ی میكروسكوپ قرار می‌دهند.

10- كلید روشن و خاموش:

در برخی میكروسكوپ‌ها به‌صورت چرخان است و میزان شدت نور را نیز تنظیم می‌كند.

گیاهی و جانوری

اهداف: در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:

1- از میکروسکوپ به درستی استفاده نمایند و نمونه های آماده را در آن قرار داده، مشاهده نمایند.

2- نمونه هایی را با راهنمایی معلم تهیه کرده، آنها را در زیر میکروسکوپ با بزرگنمایی های مختلف مشاهده نمایند و نتایج به دست آمده را گزارش دهند.

3- نمونه هایی را به کلاس آورده، در زیر میکروسکوپ با بزرگ نمایی های مختلف مشاهده نمایند و به دیگران پیشنهاد دهند.